گیربکس جزو حیاتی ترین اجزای فنی وسایل نقلیه محسوب می‌شود زیرا قطعه‌ای مکانیکی است که به انتقال قدرت از پیشرانه به چرخ‌ها با استفاده از نسبت‌های دنده متفاوت کمک می‌کند.
این قطعه معمولاً پیشرانه و چرخ‌ها نصب می‌شود و از چند چرخ دنده شفت و یاتاقان تشکیل شده است. گیربکس از طریق کلاچ به میل لنگ پیشرانه وصل است و همین قطعه باعث می‌شود پیشرانه و گیربکس در زمان تعویض دنده‌ها به صورت موقتی غیر درگیر شوند.
هدف اصلی گیربکس رساندن میزان مناسبی از قدرت و گشتاور به چرخ‌ها در سرعت‌های متفاوت است تا خودرو بهترین عملکرد را داشته باشد با توجه به موارد فوق واضح است گیربکس نقش بسیار مهمی در انتقال قدرت پیشرانه به چرخ‌ها دارد، اما اکثر رانندگان تجربه نشتی روغن گیربکس را داشته‌اند و شاید برخی افراد نیز به آن اهمیت چندانی نمی‌دهند ولی مالکان وسایل نقلیه باید با مشاهده کوچک‌ترین نشتی در روغن گیربکس نسبت به عیب یابی و رفع آن اقدام نمایند در ادامه با دلایل روغن ریزی گیربکس خودرو آشنا می‌شویم.
زمین‌های آغشته به روغن
قبل از آنکه به علت روغن ریزی گیربکس خودرو بپردازیم بهتر است اندکی درباره اهمیت روغن گیربکس صحبت کنیم. وظیفه اصلی روغن گیربکس روانکاری قطعات و حفاظت از قطعات داخلی در برابر حرارت و اصطکاک است. نشتی روغن گیربکس تاثیر منفی بر عملکرد گیربکس خواهد داشت و حتی احتمال آسیب دیدن شدید آن وجود دارد. با این مقدمه کوتاه مهم‌ترین عوامل روغن ریزی گیربکس خودرو اشاره می‌کنیم.
آب بندی شکسته شده
فشار هیدرولیک داخل گیربکس‌های اتوماتیک با استفاده از متریال آب‌بندی مختلفی حفظ می‌شود، اما با گذشت زمان این آب‌بندی و مهروموم داخل گیربکس مستهلک شکسته می‌شود. چنین موضوعی زمانی رخ می‌دهد که قطعات دائماً در معرض گرما و دمای بسیار بالا باشند. همچنین شکستگی آب بندی گیربکس می‌تواند زمانی رخ دهد که روغن گیربکس زیادی در داخل آن وجود داشته باشد، بنابراین اگر علت روغن ریزی گیربکس به این خاطر باشد شاید نیازمند اعزام خودرو به تعمیرگاه جهت بررسی بیشتر باشید. البته مکانیک در اکثر مواقع این نشتی را از آب‌بندی شفت ورودی یا خروجی می‌دانند. مکانیک همچنین می‌تواند قطعاتی همچون حسگرها، کارتل گیربکس، شفت و... را برای بررسی منشا نشتی بررسی کند.
کارتل گیربکس و پیچ تخلیه
کارتل گیربکس یا پیچ تخلیه قطعه با دوام و مقاوم است که با گذشت زمان استهلاک خواهد داشت. البته احتمال آسیب دیدن این بخش بسیار بالاست زیرا همواره در معرض گرد و غبار، آلودگی و ذرات ریز است و حتی در زمان راننده نیز احتمال برخورد سنگ با آن وجود دارد. در صورتی که کارتل گیربکس سوراخ شود، روغن ریزی رخ خواهد داد. علت دیگر روغن ریزی گیربکس می‌تواند به دلیل جدا شدن پیچ تخلیه باشد. در صورتی که مسیری خشن را طی کنید یا از روی صخره‌ها بگذرید و چنین اتفاقی رخ دهد روغن گیربکس سریع تخلیه خواهد شد. رانندگان با رخ دادن چنین اتفاقی سریعاً متوجه نشتی روغن گیربکس می‌شوند. البته زمانی که سوراخ‌ها کوچکتر باشند روغن به مرور تخلیه خواهد شد. هرچند اگر در زمان تعویض روغن گیربکس، مکانیک پیچ تخلیه را کاملاً سفت نکرده باشد نشتی روغن از کناره‌های آن وجود خواهد داشت، بنابراین زمانی که اقدام به تعویض روغن می‌کنید حتماً چنین موردی را بررسی کنید.
خرابی واشر کارتل گیربکس
ابن واشر یکی از اجزای مهم گیربکس به شمار می‌رود و احتمال خرابی آن به دلیل نصب نادرست وجود دارد. همچنین اگر واشر در معرض دمای بالا قرار بگیرد تا در ساختار گیربکس عیبی وجود داشته باشد احتمال خرابی آن بالا خواهد بود. به هر حال خرابی واشر یاد شده نسبتا پایین و نصب آن راحت است و بنابراین در صورتی که منشا نشتی از آن باشد سریعا نسبت به تعویض آن اقدام کنید.
نشتی مبدل گشتاور
روغن گیربکس از طریق مبدل گشتاور به تمامی اجزای گیربکس راه پیدا می‌کند. البته اگر مبدل گشتاور خراب شود یا هرگونه آسیبی به پمپ گشتاور وارد شود نشتی روغن گیربکس پدیدار خواهد شد. این مشکل بزرگی به شمار می‌رود و تعمیر آن پیچیده و هزینه بر است بنابراین باید به دقت مراقب اجزای مختلف گیربکس به ویژه مبدل گشتاور بود.
عوامل ثانویه
اکثر لوله‌های روغن گیربکس از آلومینیوم یا فولاد با دوام ساخته می‌شوند اما به دلیل گرمای زیاد سنگ‌های داخل جاده احتمال آسیب دیدنشان وجود دارد.
در صورتی که لوله‌ها شکسته یا سوراخ شوند نیز نشتی روغن گیربکس رخ خواهد داد. از جمله عوامل دیگری که باعث نشتی روغن گیربکس می‌شوند می‌توان به آسیب دیدن کف خودرو به ویژه گیربکس در زمان عبور از مسیرهای ناهموار اشاره کرد. در این حالت آسیب وارد شده باعث تخلیه سریع روغن خواهد شد به گیربکس آسیب می‌زند. در صورتی که از روغن بی‌کیفیت استفاده شود یا اینکه روغن گیربکس در فواصل منظم تعویض نشود امکان نشتی از بین مهروموم گیربکس وجود خواهد داشت.
این امر منجر به داغ شدن قطعات داخلی و در نهایت آسیب شدید گیربکس می‌شود. همانطور که گفتیم اجزای گوناگون گیربکس با استفاده از واشرها مخصوصی مهر و موم و آب بندی می‌شوند تا از نفوذ آلودگی‌ها و ذرات مختلف به داخل گیربکس و همچنین نشتی روغن به بیرون جلوگیری شود، اما با گذشت زمان و وجود حرارت بالا این واشرها و درزگیرها مستهلک شده کیفیت خود را از دست می‌دهند و در نهایت پاره می‌شوند که این امر منجر به نشتی روغن گیربکس خواهد شد.
منبع: دنیای خودرو